Voor deze uitgave ontving ik weer leuke foto’s van antieke stukken. Het meubel dat ik heb uitgekozen om te bespreken is ook wel weer iets bijzonders. Om uit te leggen hoe en waarom een meubel als deze gemaakt werd, moet ik weer een lesje geschiedenis vertellen. De vroegste meubelen die we kennen, zijn stukken boomstronk en dergelijke, met als doel dat je erop kon zitten. Al snel ontstond er behoefte om allerlei zaken droog op te bergen. Stelt u zich voor dat het dak van de woonruimte niet altijd waterdicht was en ook de vloer enigszins vochtig kon zijn. We moeten dus iets bedenken dat op poten staat en een deksel heeft, wat als een soort afdak de inhoud afdekte. Ziedaar: de opbergkist was uitgevonden. De eerste kisten waren uitgeholde stukken boom met een deksel maar al snel waren we in staat van een boom planken af te zagen en hiervan een kist te timmeren. Poten eronder, deksel erop en klaar! Kijkt u nu eens naar de kast op de foto: ziet u dat het eigenlijk net op een kist lijkt?
Men ontdekte al snel dat zo’n klep aan de bovenkant eigenlijk niet handig was. Immers, je kunt er niets opzetten want dan kun je hem niet meer open doen, het is zwaar om te openen om nog maar niet te spreken van het neervallen van de klep met je vingers er tussen. Nee het moest anders: de opening moet eigenlijk aan de voorkant zitten, dat is veel slimmer. Ziedaar de kast is uitgevonden! En als je naar de Middeleeuwse kasten kijkt, zie ook nog goed dat het eigenlijk twee kisten zijn die op elkaar gestapeld zijn om meer hoogte te krijgen. De indeling van de deuren die wel uit één deel bestaan, maar er uit zien alsof het er twee boven elkaar zijn, noemen we geledingen. Deze kasten zie je nog steeds staan in kastelen en kloosters.
Om u een idee te geven van de periode: de eerste kisten (in Noord-Europa) kennen we uit de vroege middeleeuwen dus rond het jaar 500. Dit zijn ruige functionele voorwerpen. Later zijn we de kisten en kasten gaan decoreren met allerlei houtsnijwerk en versierselen. De belangrijkste reden om dit te doen was het tonen van de rijkdom van de opdrachtgever. In Midden-Europa werden de kisten en kasten ook vaak beschilderd al dan niet in combinatie met reliëf. Laten we even wat dieper ingaan op de kast op de foto. We zien hier een vrij grof werkstuk dat geheel met de hand is gemaakt uit dikke eiken planken. De delen die je niet kunt zien, zoals de achterkant zijn ook niet afgewerkt, want dat vond men niet nodig. De zichtdelen van deze kast zijn rijk gedecoreerd met snij- en steekwerk. Ieder figuurtje is met de hand gemaakt! Als ik hier een voorzichtige schatting van moet maken, is mijn collega hier vele weken mee bezig geweest.
Stukken als deze werden ook vaak voor een bijzondere gelegenheid in opdracht gegeven. Denk hierbij aan een huwelijk en degelijke. Om deze reden treffen we soms ook een jaartal op het stuk aan. Omdat deze stukken over een periode van eeuwen gemaakt werden, is het dateren aan de hand van de stijl heel moeilijk. Wel kun je iets zeggen over de leeftijd aan de hand van bewerkingssporen. Het is aannemelijk dat deze kast is gemaakt in de periode 1650-1750. Daarmee is het natuurlijk een prachtig vroeg stuk maar van deze, wat grovere meubelen, kennen we veel oudere exemplaren zoals hierboven aangegeven. Wel is het aardig dat we weten dat deze kast afkomstig is uit de zuidelijke Nederlanden, het huidige Brabant, Zeeland en het Belgisch Vlaanderen. Tot slot nog iets over de waarde van dergelijke stukken. De kast die u op de foto ziet heeft, in de huidige markt, een veilingwaarde van € 750 tot € 1.250. In de markt van 10 jaar geleden was dat zeker het dubbele! Als we een kast nemen dier er op lijkt, namelijk de Credens, de eikenhouten kluiskast waar de benodigdheden voor de Katholieke eredienst in bewaard werden, dan zou de waarde nu ongeveer € 3.500 tot € 4.500 zijn, maar in de hoogtijdagen van het antiek werden dergelijke kasten geveild voor bedragen waarvoor toch een hele mooie auto kunt kopen!
Heeft u ook een antiek meubel in uw huis waarvan u zegt, daar wilde ik altijd al wat meer over weten. Stuur dan enkele foto’s van dit meubel op naar de redactie (roling@rexmagazines.nl) zodat ik een indruk kan krijgen van de staat en uitvoering van het meubel. Het is ook leuk als u er wat bij vertelt. Bijvoorbeeld over hoe het meubelstuk bij u terechtkwam en wat u er zelf al van weet. Natuurlijk is onze beschrijving van de meubelstukken geheel anoniem. Vergeet u niet uw telefoonnummer erbij te vermelden want de ervaring leert dat het vaak aardig is om nog even te overleggen.
