Eén van de aspecten die het wonen in Vathorst aantrekkelijk maakt is de nabijheid van de natuur. Als je wilt, sta je binnen vijf minuten in de polder aan de noordkant van Vathorst. De afgelopen jaren is hard gewerkt om dit bijzondere natuurgebied voor recreatie geschikt te maken. Graag nemen we u mee de polder in en laten we zien welke mogelijkheden er zijn om dit unieke landschap te ontdekken.
Het eerste wat opvalt als je Vathorst via de Hogesteeg verlaat, is de enorme wijdsheid van het landschap. Dit is Holland op zijn best. Groen, vlak, met eindeloze vergezichten. Je vindt hier prachtige uitgestrekte weilanden, slingerende sloten, oude boerderijen, dijken en polders. In dit natte veengebied groeien zeldzame planten zoals valeriaan, kattenstaart, hemelsleutel en pijlkruid. Tevens is het een perfecte broedplaats voor veel verschillende vogels. Het behoort zelfs tot de top 10 van Nederlandse weidevogelgebieden. Ook zoogdieren als de hermelijn, de wezel en de haas komen hier voor.
STRIJD TEGEN HET ZEEWATER
De extreme openheid van het landschap is het resultaat van de eeuwenlange strijd tegen het zeewater. Ooit was dit gebied onderdeel van een groot veenmoeras. Later werd het regelmatig overstroomd door de Zuiderzee, waarbij een dikke laag zoute klei op het veen werd achtergelaten. De zoutplanten, die je verder alleen langs de huidige zeekust vindt, herinneren aan deze tijd. Vanaf omstreeks 1200 tot in de zeventiende eeuw is Arkemheen stapsgewijs bedijkt en ontgonnen. Dit heeft een opvallend rechte verkaveling opgeleverd, die nog steeds herkenbaar is.
FIETSEN DOOR DE POLDER
Of je nu een fietstochtje wilt maken met kinderen, de hond wilt laten rennen of een bezoekje wilt brengen aan de markt in Bunchoten-Spakenburg, de (snel)fietsroutes brengen je waar je wilt zijn. Hardlopen of skeeleren is natuurlijk ook mogelijk. De geasfalteerde fietspaden liggen er uitnodigend bij. Bewoners van Vathorst maken er inmiddels gretig gebruik van. Toch houdt het gebied zijn rustige karakter. Op een groot deel van de fietsroutes mogen geen auto’s komen. Je kunt dan ook genieten van een weldadige stilte. De geluiden die je hoort zijn meestal afkomstig van de vele vogels, zoals kieviten, zwanen en ganzen, die hier hun thuis hebben. Als je geluk hebt, zie je zelfs een grutto.
ONTSTAAN VAN DE LAAK
De Laak, waaraan het gelijknamige plangebied van Vathorst zijn naam dankt, vormt een belangrijke historische lijn in het gebied. Letterlijk betekent ‘laak’ dan ook grens of landscheiding. Het is een gegraven stroompje tussen de Stichtse en Gelderse gronden, dat vooral diende om het water van Gelderland naar de Zuiderzee te lozen. Het kanaal is al in 1203 in een oorkonde genoemd. De dijken langs de Laak hadden verschillende hoogten om te voorkomen dat het Gelders water zou overstromen over Stichts grondgebied. Tegenwoordig vormt de Laak de noordgrens van Vathorst.
VERBREDING VAN DE LAAK
Sinds kort is de Laak bevaarbaar voor kleine recreatieve vaartuigen, zoals kano’s, fluisterbootjes en sloepen. Er was al een verbreding van vijf naar zeven meter nodig om het regenwater vanaf het Nijkerks en Amersfoorts grondgebied snel en veilig af te voeren naar de randmeren. Maar om de doorvaarbaarheid te bevorderen is de Laak voor een groot deel verbreed naar twaalf meter. Ter hoogte van Vathorst is de Laak zelfs twintig meter breed. Ook zijn de kades opgehoogd, is er oeverbescherming aangebracht en zijn er hogere bruggen aangelegd. In één van de bochten van de Laak zijn kanosteigers gerealiseerd. Recreanten kunnen hier even uitrusten en genieten van de stilte. Wie aan land gaat, kan het fietspad, dat parallel aan de Laak loopt, oversteken en via een rij ‘stepping stones’ een robuuste picknicktafel bereiken. Hier is het optimaal genieten van al het moois dat dit natuurgebied te bieden heeft.
SLUIZEN
De route naar Bunschoten voert vanaf de Laak via een nieuw gegraven kanaal naar de Rengerswetering. Omdat het water van deze watergang wel een meter lager ligt dan dat van de Laak ter hoogte van Vathorst, zijn er onderweg twee sluizen aangelegd die handmatig bediend moeten worden. De eerste sluis bevindt zich ter hoogte van Tuinpark Laakzijde, Workumstraat. De tweede sluis ligt naast horecagelegenheid De Kooij. De instructies staan op een groot bord naast de sluis. Houd er rekening mee dat het voor de bediening nodig is om een SMS te kunnen sturen. Kano’s mogen niet door de sluis, maar het is makkelijk om met een kano via de oever voorbij de sluis te lopen. De sluizen zijn tijdens het vaarseizoen te gebruiken; van 1 april tot 1 november.
OEVERZWALUWEN KIJKEN
Het is nu al mogelijk om na de sluis door te varen tot aan Bunschoten. Aan het eind van het kanaal is er een T-splitsing. Wie naar het zuiden vaart, komt langs Haarbrug, een nieuw aangelegd natuurgebied. Het groen is hier nu nog pril, maar uiteindelijk wordt dit een mooi begroeide plek om te wandelen en te varen. Op verschillende locaties worden bankjes geplaatst. Het vogelkijkscherm is een bezienswaardigheid die uitzicht biedt op één van de grootste oeverzwaluw-wanden ter wereld! De wand, van bijna een kilometer lang, is door vrijwilligers van nestgaten voorzien. Richting het noorden voert de route langs nieuwbouwwijk Rengerswetering richting het Randmeer. Het laatste wat nog moet gebeuren is een doorgang creëren, zodat men de dijk kan passeren en op het Eemmeer kan varen. Hiervoor ontbreken momenteel nog de middelen, maar er wordt wel over nagedacht hoe de doorgang gerealiseerd kan worden.
MEER INFORMATIE
Op de website www.arkemheen-eemland.nl zijn verschillende fietsroutes te downloaden. Kom met eigen ogen kijken hoe mooi het is in Vathorst en daarbuiten! Bezoek het i-Centrum Vathorst van woensdag tot en met zondag. Kijk voor actuele openingstijden op www.vathorst.nl.
Fotografie: Cees de Vries en Hans Niezen
