Je zult maar zo’n achtertuin hebben, bijna 3.500 hectare groot. Een tuin waar het iedere lente wemelt van de weidevogels. Een tuin waarin je naar hartenlust kunt wandelen en fietsen en in het water eromheen ook volop kunt watersporten. Iedereen in Amersfoort- Vathorst heeft zo’n achtertuin: de polder Arkemheen. Eén van de vele redenen om van Vathorst te houden. En Vathorsters houden van de polder! Wederzijdse liefde dus.
De polder Arkemheen is het natuurgebied tussen Nijkerk en Bunschoten-Spakenburg, het Nijkerkernauw en Vathorst. Van oorsprong is het een delta die tussen de dertiende en de zeventiende eeuw steeds verder is ingepolderd. Daarmee is het één van de oudste polders van Nederland. Een ijkpunt in het vlakke landschap is de hoge schoorsteen van het stoomgemaal dat honderd jaar lang het overtollig water uit de polder maalde. Sinds 1983 is dat een elektrische aangelegenheid, maar het oorspronkelijke stoomgemaal is ieder jaar nog enkele dagen voor het publiek in werking te zien. In de oude kolenloods ernaast is bezoekerscentrum Arkemheen gevestigd.
VOLOP VOGELS
Mijn korte eerste kennismaking met Arkemheen smaakt naar meer. Ik wil er graag een keer de dag beginnen. En dus rijd ik twee weken later rond 5.00 uur over de fiets-voetgangersbrug aan de Hogesteeg die Vathorst scheidt van de polder. Ik fietst door tot aan het Nijkerkernauw. Zittend aan het water, in de warmte van de snel klimmende zon, geniet ik van de meegenomen boterhammen en een groepje zwaluwen. Ze scheren over het water en verdringen elkaar op de buigzame rietstengels. Een prachtig spel om te zien. Bijna de hele ochtend blijf ik in de polder, genietend van het landschap, de grutto’s, tureluurs, scholeksters, rietgorsen, kieviten, ooievaars, reigers, paarden, koeien, schapen, noem maar op. Arkemheen laat zich van zijn beste kant zien.
GANZEN UIT SIBERIË
Als ik diezelfde avond op Facebook een bericht met een paar foto’s plaats over mijn ervaringen in de polder, reageert Amersfoorter Paul Wareman: ‘Mooi hoor. Ik maak vrijwel dezelfde rit regelmatig met mijn scootmobiel. Altijd genieten daar in Arkemheen.’ Daar wil ik meer van weten en Paul vertelt enthousiast. ‘Ik heb Arkemheen leren kennen toen ik in de jaren ’90 een opleiding voor natuurgids deed vanuit Soest. Ik was ogenblikkelijk verkocht, door het weidse uitzicht en de vele vogelsoorten. In de zomer kom ik er gemiddeld één keer in de twee weken. In de winter ga ik af en toe, speciaal om de kleine ganzen te zien. Arkemheen is een van de weinige plekken in ons land waar je deze ganzen, die uit Siberië komen, in flinke aantallen kunt zien.’
Als ervaren Arkemheen-bezoeker heeft hij voor nieuwe bezoekers wel een paar goede tips: ‘Rijd in ieder geval langzaam, want dan zie je veel meer. Bovendien geniet je langer als je langzaam gaat. En ik zou ook zeker een bezoekje aan het informatiecentrum bij het stoomgemaal Hertog Reijnout aanbevelen!’
BUITEN BEWEGEN
Voor iedere natuurliefhebber is het genieten in Arkemheen. Voor volgelliefhebbers is het een klein paradijs. En voor iedereen die lekker buiten wil bewegen evenzeer. Wandelaars en hardlopers, fietsers en wielrenners: in groten getale zie ik ze voorbij komen bij ieder bezoek aan de polder. Ze genieten van de rust en de ruimte, het vlakke land en de vergezichten. Op het water doen de zeil- en motorboten, waterskiërs en andere watersporters niet anders. Arkemheen is de achtertuin die iedereen zich zou wensen!
NATUUR EN RECREATIE GOED IN BALANS IN ARKEMHEEN
De polder Arkemheen is onderdeel van Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland. ‘Formeel bestaan die nationale landschappen niet meer; tegenwoordig is het vooral een merknaam.’ Dat zegt Jaap Floor van Gebiedscoöperatie O-gen, die samen met veel partners werkt aan vernieuwing van het landelijk gebied. ‘De status van nationaal landschap kon worden opgeheven, omdat veel zaken waar bescherming van het landschap gewenst was, inmiddels goed geregeld zijn in onder meer Natura 2000 en diverse bestemmingsplannen.’
UNIEKE SAMENWERKING
Jaap Floor is tevreden over de ontwikkeling van de polder Arkemheen. ‘We zijn er vrijwel klaar. Er ligt een gedegen beheerplan en er zijn goede voorzieningen om het gebied in stand te houden. Het werk beperkt zich nu voornamelijk tot beheer en onderhoud. Twee natuurreservaten in de polder zijn eigendom van Staatsbosbeheer. Met name in het voorjaar wordt daar het waterpeil hoog opgezet. Dat is goed voor de kleine zwaan en de smient. Daarnaast zijn vijftien boeren in het gebied tot een unieke samenwerking gekomen: na de zomer richten zij zelf een natuurgebied in en gaan dat ook beheren. Op veel van de landbouwgronden nemen de boeren speciale maatregelen voor de weidevogels. Hiervoor hebben zij zich verenigd in een actieve agrarische natuurvereniging.’
WANDELEN, FIETSEN, VAREN
Zo mooi als de ontwikkeling is afgerond, zo moeizaam kwam het ooit van de grond. ‘Toen de ontwikkeling van Vathorst begon, was er een forse strijd’, vertelt Jaap Floor. ‘Vooral over de recreatieve stromen – wandelen, fietsen, varen – van Vathorst richting het Natura 2000-gebied Arkemheen. Uiteindelijk is een boer uitgekocht waardoor de Laak kon worden omgelegd en het recreatieve verkeer deels om de polder heen gaat en niet rechtstreeks de polder in. Zo hebben we samen een heel mooie oplossing kunnen vinden. Wel leeft nog altijd de wens om vanuit Vathorst het Eemmeer op te kunnen varen, maar ook daaraan wordt gewerkt. Natuur en recreatie zijn nu goed in balans in Arkemheen en iedereen kan daar volop van genieten.’
Kijk voor meer informatie op
www.arkemheen-eemland.nl
www.stoomgemaal-arkemheen.nl.
Voor woningbouwplannen en het actuele nieuws in Vathorst kunt u terecht op:
www.vathorst.nl of facebook.com/vathorst.
Fotografie: Paul Voogsgerd
