Het idee voor deze column komt voort uit de inzending van de foto van het bankje hiernaast. Een fraai Hollands bankje, gemaakt in notenhout. Deze bank kan, door zijn uitgesproken stijl, goed gedateerd worden. Hij is gemaakt in de periode 1900 – 1925. Heel typisch voor deze periode is de galerij van de kleine vaasjes, onder in de rugleuning en de cannelures (de kleine groefjes) op de voorpoten. U kunt het op de foto niet meer zien maar op de bank is nog zichtbaar dat de buitenste cannelures met goudverf ingeschilderd waren. Met het gebruik van het notenhout duidt dit op een meubel waar de prijs niet zo van belang was. Vaak is het lastig om de herkomst van een meubel te achterhalen. In dit geval weten we dat het meubel is gemaakt in opdracht van een welgestelde Leidsche familie. Door hard werken maar vooral drie eeuwen lang handel te drijven, is het deze familie gelukt om boven de armoedegrens te blijven. Waarschijnlijk is het meubel door een lokale meubelmaker gemaakt, want de familie vond dat zij in Leiden hun geld verdienden maar dat Leiden dan ook aan hun geld mocht verdienen. De bank is gemaakt in de genoemde periode omdat deze meubelstijl toen in de mode was. Op een zeker moment is de bank op de zolder van een van de bedrijven terecht gekomen. Wellicht werd de woonruimte opnieuw ingericht maar weggooien, dat deed men niet. Oorspronkelijk maakte de bank onderdeel uit van een meubelset waarbij ook nog twee stoelen en een lage tafel behoorden. De stoelen zijn, al langere tijd geleden, naar een studente gegaan en het tafeltje is verzwolgen door de houtworm.
Weet u wat nou zo aardig is aan het onderwerp banken? Het zijn eigenlijk de oudste meubelen die we kennen. De eerste meubelen die den mensch ging maken, waren zitmeubelen. Logisch want zitten is nu eenmaal comfortabeler dan staan. Bij deze meubelen moet u denken aan stukken boom die rond de vuurplaats stonden. Een volgende stap was om twee stukken boom te verbinden met een plank en zie daar: de bank is geboren. Om plezierig te zitten werd er al snel een rugleuning aangebracht en het comfort kende geen grenzen meer. Tot zover allemaal goed uit te leggen omdat de functie van de bank voorop stond. Toch veranderde het ontwerp van de bank, in de laatste eeuwen, niet omdat de functie veranderde. Het ontwerp veranderde omdat de banken, net als andere meubelen, zeer geschikt waren om de welstand van de eigenaar aan te geven maar ook was een bank, bij uitstek, het meubel waardoor de plaats van de gebruiker in de samenleving werd bepaald!
Een voorbeeld hiervan is natuurlijk de kerkbank. We weten allemaal dat de notabelen op de mooiste banken voor in de kerk zaten. Een ander voorbeeld hiervan is de halbank. Als je in redelijk doen was en dus in een fraai huis woonde, had je thuis een hal met een bank. Als je aanwezigheid niet zo gewenst werd kwam je niet verder dan de hal en verwees de bediende je naar deze bank. Het was overigens niet de bedoeling dat je ging zitten! Dat was helemaal niet sjiek. Waarom dan toch een bank? Ik heb het, in deze column, al zo vaak gezegd, het ging om het uiterlijk vertoon. De inrichting van de hal was het enige wat de meeste bezoekers te zien kregen dus die moest wel wat voorstellen!
Heeft u ook een antiek meubel in uw huis waarvan u zegt, daar wilde ik altijd al wat meer over weten. Stuur dan enkele foto’s van dit meubel op naar de redactie (roling@rexmagazines.nl) zodat ik een indruk kan krijgen van de staat en uitvoering van het meubel. Het is ook leuk als u er wat bij vertelt. Bijvoorbeeld over hoe het meubelstuk bij u terechtkwam en wat u er zelf al van weet. Natuurlijk is onze beschrijving van de meubelstukken geheel anoniem. Vergeet u niet uw telefoonnummer erbij te vermelden want de ervaring leert dat het vaak aardig is om nog even te overleggen.
