Ieder mens is anders. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ieder mens ook anders omgaat met rouwverwerking. Voor sommige nabestaanden begint de rouwverwerking zelfs al voor het overlijden van een dierbare. Vooral als het om een lang ziekbed gaat of wanneer er een slecht nieuws gesprek met een arts is geweest. Wat willen en kunnen we samen doen gedurende de tijd die ons rest. De een sluit zich af voor zijn naasten, de ander wil juist nog het maximaal haalbare uit de laatste maanden halen middels een ‘bucketlist’. Ook wordt vaak juist dan pas bewust nagedacht over het afscheid, want we willen onze nabestaanden niet belasten met de bijbehorende romslomp wanneer rouwen centraal hoort te staan. Jarenlang hebben we dat heikele thema voor ons uitgeschoven. In de wens dat wanneer je er niet aan denkt, het ook niet bestaat. Helaas is de realiteit wat weerbarstiger.
Regeren is vooruitzien
In dit voortraject (wilsverklaring) van bewustwording en nadenken kunnen uitvaartondernemers een ondersteunende rol spelen. In een wilsverklaring wordt bijvoorbeeld vastgelegd of het begrafenis of een crematie wordt, welke muziek wordt afgespeeld en of de uitvaart in een besloten kring is of juist alle vrienden en bekenden worden uitgenodigd. Zo hoeven de nabestaanden in een periode van intens verdriet geen moeilijke beslissingen te nemen. Het echte verwerken voor de nabestaanden echter komt pas na een uitvaart als begrip en aandacht van familie en kennissen langzaam met het verstrijken van de tijd wegebt. Dit wordt versterkt door feestdagen waar we bewust en onbewust met het gemis van onze naasten worden geconfronteerd.
Verdriet kent geen kalender
Een vraag die rond deze tijd van het jaar bijna als vanzelf naar voren komt is ‘Wat gaan we doen met de kerst?’ Gaan we bij jouw of mijn familie eten? Of blijven we gewoon als gezin lekker thuis en maken we er samen een leuke tijd van. Als nabestaande word je dan onbewust voor het blok gezet. Verdriet kent immers geen kalender en is er het hele jaar door. Dus ook tijdens de komende feestdagen. Het zijn juist deze momenten die oproepen tot herinnering, en daarom zien veel nabestaanden tegen deze dagen op. Het ‘verplicht’ vrolijk zijn, een lege stoel aan de eettafel, het gemis van de geliefde. Hoewel dit bij de nabestaanden nog meer stress en pijn kan veroorzaken, heb ik in mijn werk ervaren dat feestdagen toch nog steeds bijzonder kunnen zijn. Door oude tradities te laten varen en nieuwe tradities in te stellen, kun je bijvoorbeeld een andere betekenis aan de feestperiode geven. Daarom wil ik graag alle nabestaanden een aantal tips meegeven waardoor ze deze moeilijke dagen goed door kunnen komen en er wellicht zelfs een positieve wending aan kunnen geven.
1. Extra aandacht voor de overledene
Doe bijvoorbeeld iets ter nagedachtenis aan de overledene en haal alleen of met familie herinneringen op. Brand gerust een kaarsje voor je dierbare thuis of in de kerk.
Spreek om je hart te luchten en je verdriet uiting te geven hardop uit wat je graag nog had willen zeggen tegen de overledene. Of ga naar een lichtjesavond bij een begraafplaats bij jou in de buurt. Maak een herinneringsdoosje of een fotoalbum. Veel mensen brengen ook een bezoek aan het graf of het colombarium om ‘samen’ tijd door te brengen en met familie herinneringen uit te wisselen.
2. Extra aandacht voor jezelf
Zet jezelf eens centraal en gebruik je verdriet om zelf sterker te worden en de waarde van het leven te blijven inzien. Immers het leven is iets dat we moeten koesteren, in voor- en tegenspoed. Probeer dus je mentale batterij op te laden. Trakteer jezelf op een dagje wellness, geniet van je lievelingseten, koop een cadeautje voor jezelf, doe eens iets gek, of stel een ‘bucketlist’ op. Maak een wandeling onder de sterrenhemel of blijf gewoon lekker thuis om een film te kijken of een goed boek te lezen. Niets moet en alles mag!
3. Wees eerlijk en open naar familie
Informeer je familie en vrienden over wat je wel en niet wilt tijdens de komende feestdagen. Je hoeft jezelf daarbij niet verplicht voelen om aan alle feestelijkheden deel te nemen. Ook hoef je je niet schuldig voelen als je een uitnodiging afwijst. Aan de andere kant mag je als nabestaande ook gewoon genieten van de feestdagen. Het is wellicht het laatste waar je aan denkt wanneer je je dierbare moet missen, maar toch zullen er best momenten zijn dat je een gelukkig of vrolijk gevoel ervaart en er bewust of onbewust een lach op je gezicht wordt getoverd. Dat is geen verraad tegenover jouw dierbare en het betekent ook niet dat het verdriet minder is geworden.
En last but not least, zorg dat je alles zorgvuldig plant en indien nodig hulp vraagt aan familie en vrienden bij de voorbereidingen. En vergeet niet om tijdig rust te nemen als je daar behoefte aan hebt. Je verdriet mag er namelijk ook tijdens deze dagen zijn. Mocht het je toch allemaal te veel worden, schroom dan niet om professionele hulp in te roepen.
Fotografie: iStockphoto
